Gesammeltes Märchen
der Brüder Grimm
De beiden
Künigeskinner
Et was mol en Künig west, de hadde en
kleinen Jungen kregen, in den sin Teiken (Zeichen) hadde stahn,
he sull von einen Hirsch ümmebracht weren, wenn he sestein
Johr alt wäre. Ase he nu so wit anewassen was, do giengen
de Jägers mol mit ünne up de Jagd. In den Holte, do
kümmt de Künigssohn bie de anneren denne (von den
andern weg), up einmol süht he do ein grooten Hirsch, den
wull he scheiten, he kunn en awerst nig dreppen; up't lest is
de Hirsch so lange für ünne herut laupen, bis gans
ut den Holte' do steiht do up einmol so ein grot lank Mann stad
des Hirsches, de segd 'nu dat is gut, dat ik dik hewe; ik hewe
schon sess paar gleserne Schlitschau hinner die kaput jaget
un hewe dik nig kriegen könnt.' Do nümmet he ün
mit sik un schlippet em dur ein grot Water bis für en grot
Künigschlott' da mut he mit an,n Disk un eten wat. Ase
set tosammen wat geeten hed, segd de Künig 'ik hewe drei
Döchter, bie der ölesten mußt du en Nacht waken,
von des Obends niegen Uhr bis Morgen sesse, un ik kumme jedesmol,
wenn de Klocke schlätt, sülwens un rope, un wenn du
mie dann kine Antwort givst, so werst du morgen ümmebracht,
wenn du awerst mie immer Antwort givst, so salst du se tor Frugge
hewen.' Ase do die jungen Lude up de Schlopkammer kämen,
do stund der en steineren Christoffel, do segd de Künigsdochter
to emme 'um niegen Uhr kummet min Teite (Vater), alle Stunne,
bis et dreie schlätt, wenn he froget, so giwet gi em Antwort
statt des Künigssuhns.' Do nickede de steinerne Christoffel
mit den Koppe gans schwinne un dann jümmer lanksamer, bis
he to leste wier stille stand. Den anneren Morgen, da segd de
Künig to emme 'du hest dine Sacken gut macket, awerst mine
Dochter kann ik nig hergiewen, du möstest dann en Nacht
bie de tweiden Dochter wacken, dann will ik mie mal drup bedenken,
ob du mine ölleste Dochter tor Frugge hewen kannst; awerst
ik kumme olle Stunne sülwenst, un wenn ik die rope, so
antworte mie, un wenn ik die rope un du antwortest nig, so soll
fleiten din Blaud für mie.' Un do gengen de beiden up de
Schlopkammer, do stand do noch en gröteren steineren Christoffel,
dato seg de Künigsdochter 'wenn min Teite frögt, so
antworte du.' Do nickede de grote steinerne Christoffel wier
mit den Koppe gans schwinne un dann jümmer lanksamer, bis
he to leste wier stille stand. Und de Künigssuhn legte
sik up den Dörsüll (Türschwelle), legte de Hand
unner den Kopp und schläp inne. Den anneren Morgen seh
de Künig to ünne 'du hast dine Sacken twaren gut macket,
awerst mine Dochter kann ik nig hergiewen, du möstest süs
bie der jungesten Künigsdochter en Nacht wacken, dann will
ik mie bedenken, ob du mine tweide Dochter tor Frugge hewen
kannst; awerst ik komme olle Stunne sülwenst, un wenn ik
die rope, so antworte mie, un wenn ik die rope un du antwortest
nig, so soll fleiten din Blaud für mie.' Do giengen se
wier tohope (zusammen) up ehre Schlopkammer, do was do noch
en viel grötern un viel längern Christoffel ase bie
de twei ersten. Dato segte de Künigsdochter 'wenn min Teite
röpet, so antworte du,' do nickede de grote lange steinerne
Christoffel wohl ene halwe Stunne mit den Koppe, bis de Kopp
tolest wier stille stand. Und de Künigssuhn legte sik up
de Dörsüll un schläp inne. Den annern Morgen,
do segd de Künig 'du hast twaren gut wacket, awerst ik
kann die nau mine Dochter nig giewen, ik hewe so en groten Wall,
wenn du mie den von hüte morgen sesse bis obends sesse
afhoggest, so will ik mie drup bedenken.' Do dehe (tat, d. i.
gab) he ünne en gleserne Exe, en glesernen Kiel un en gleserne
Holthacke midde.
Wie he in dat Holt kummen is, do hoggete he
einmal to, do was de Exe entwei: do nam he den Kiel un schlett
einmal mit de Holthacke daruppe, do ist et so kurt un so klein
ase Grutt (Sand). Do was he so bedröwet un glövte,
nu möste he sterwen, un he geit sitten un grient (weint).
Asset nu Middag is, do segd de Künig 'eine von juck Mäken
mott ünne wat to etten bringen.' 'Nee,' segged de beiden
öllesten, 'wie willt ün nicks bringen, wo he dat leste
bie wacket het, de kann ün auck wat bringen.' Do mutt de
jungeste weg un bringen ünne wat to etten. Ase in den Walle
kummet, do frägt se ün, wie et ünne ginge. 'O,'
sehe he, 'et ginge ün gans schlechte.' Do sehe se, he sull
herkommen un etten eest en bitken; 'ene,' sehe he, 'dat künne
he nig, he möste jo doch sterwen, etten wull he nig mehr.'
Do gav se ünne so viel gute Woore, he möchte et doch
versöken: do kümmt he un ett wat. Ase he wat getten
hete, do sehe se 'ik will die eest en bitken lusen, dann werst
du annerst to Sinnen.' Do se ün luset, do werd he so möhe
un schlöppet in, und do nümmet se ehren Doock un binnet
en Knupp do in, un schlätt ün dreimol up de Eere un
segd 'Arweggers, herut!' Do würen gliek so viele Eerdmännekens
herfur kummen un hadden froget, wat de Künigsdochter befelde.
Do seh se 'in Tied von drei Stunnen mutt de grote Wall afhoggen
un olle dat Holt in Höpen settet sien.' Do giengen de Eerdmännekens
herum un boen ehre ganse Verwanschap up, da se ehnen an de Arweit
helpen sullen. Do fiengen se gliek an, un ase de drei Stunne
ümme würen, do is olles to Enne (zu Ende) west: un
do keimen se wier to der Künigsdochter un sehent ehr. Do
nümmet se wier ehren witten Doock un segd 'Arweggers, nah
Hus!' Do siet se olle wier wege west. Do de Künigssuhn
upwacket, so werd he so frau, do segd se 'wenn et nu sesse schloen
het, so kumme nah Hus.' Dat het he auck bevolget, un do frägt
de Künig 'hest du den Wall aawe (ab)?' 'Jo,' segd de Künigssuhn.
Ase se do an een Diske sittet, do seh de Künig 'ik kann
di nau mine Dochter nie tor Frugge giewen, he möste eest
nau wat umme se dohen.' Don frägt he, wat dat denn sien
sulle. 'Ik hewe so en grot Dieck,' seh de Künig, 'do most
du den annern Morgen hünne un most en utschloen, dat he
so blank is ase en Spegel, un et müttet von ollerhand Fiske
dorinne sien.' Den anneren Morgen, do gav ünne de Künig
ene gleserne Schute (Schüppe) un segd 'umme sess Uhr mot
de Dieck ferrig sien.' Do geit he weg, ase he bie den Dieck
kummet, do stecket he mit de Schute in de Muhe (Moor, Sumpf),
do brack se af: do stecket he mit de Hacken in de Muhe, un et
was wier kaput. Do werd he gans bedröwet. Den Middag brachte
de jungeste Dochter ünne wat to etten, do frägt se,
wo et ünne gienge. Do seh de Künigssuhn, et gienge
ünne gans schlechte, he sull sienen Kopp wohl mißen
mutten: 'dat Geschirr is mie wir klein gohen.' 'O,' seh se,
'he sull kummen un etten eest wat, dann werst du anneren Sinnes.'
'Nee,' segte he, 'etten kunn he nig, he wer gar to bedröwet.'
Do givt se ünne viel gude Woore, bis he kummet un ett watt.
Do luset se ünn wier, un he schloppet in: se nümmet
von niggen en Doock, schlett en Knupp do inne und kloppet mit
den Knuppe dreimol up de Eere un segt 'Arweggers, herut!' Do
kummt gliek so viele Eerdmännekens un froget olle, wat
ehr Begeren wür. In Tied von drei Stunne mosten se den
Dieck gans utschloen hewen, un he möste so blank sien,
dann man sik inne speigelen künne, un von ollerhand Fiske
mosten dorinne sien. Do giengen de Eerdmännekens hünn
un boen ehre Verwanschap up, dat se ünnen helpen sullen;
un et is auck in twei Stunnen ferrig west. Do kummet se wier
un seged 'wie hät dohen, so us befolen is.' Do nümmet
de Künigsdochter den Dook un schlett wier dreimol up de
Eere un segd 'Arweggers, to Hus!' Do siet se olle wier weg.
Ase do de Künigssuhn upwacket, do is de Dieck ferrig. Do
geit de Künigsdochter auck weg un segd, wenn et sesse wäre,
dann sull he nah Hus kummen. Ase he do nah Hus kummet, do frägt
de Künig 'hes du den Dieck ferrig?' 'Jo,' seh de Künigssuhn.
Dat wür schöne. Do se do wier to Diske sittet, do
seh de Künig 'du hast den Dieck twaren ferrig, awerst ik
kann die mine Dochter noch nie giewen, du most eest nau eins
dohen.' 'Wat is dat denn?' frögte de Künigssohn. He
hedde so en grot Berg, do würen lauter Dorenbuske anne,
de mosten alle afhoggen weren, un bowen up moste he en grot
Schlott buggen, da moste so wacker sien ase,t nu en Menske denken
kunne, un olle Ingedömse, de in den Schlott gehorden, de
mösten der olle inne sien. Do he nu den anneren Morgen
up steit, do gav ünne de Künig en glesernen Exen un
en glesernen Boren mie: et mott awerst um sess Uhr ferrig sien.
Do he an den eersten Dorenbuske mit de Exen anhogget, do gieng
se so kurt un so klein, dat de Stücker rund um ünne
herfloen, un de Boren kunn he auck nig brucken. Do war he gans
bedröwet un toffte (wartete) up sine Leiweste, op de nie
keime un ünn ut de Naut hülpe. Ase't do Middag is,
do kummet se un bringet wat to etten: do geit he ehr in de Möte
(entgegen) un vertellt ehr olles un ett wat, un lett sik von
ehr lusen un schloppet in. Do nümmet se wier den Knupp
un schlett domit up de Eere un segd 'Arweggers, herut!' Do kummet
wier so viel Eerdmännekens un froget, wat ehr Begeren wür.
Do seh se 'in Tied von drei Stunnen müttet ju den gansen
Busk afhoggen, un bowen uppe den Berge, do mot en Schlott stohen,
dat mot so wacker sien, ase't nur ener denken kann, un olle
Ingedömse muttet do inne sien.' Do gienge se hünne
un boen ehre Verwanschap up, dat se helpen sullen, un ase de
Tied umme was, do was alles ferrig. Do kümmet se to der
Künigsdochter un segget dat, un de Künigsdochter nü
;mmet den Doock und schlett dreimol domit up de Eere un segd
'Arweggers, to Hus!' Do siet se gliek olle wier weg west. Do
nu de Künigssuhn upwacket, un olles soh, do was he so frau
ase en Vugel in der Luft. Do et do sesse schloen hadde, do giengen
se tohaupe nah Hus. Do segd de Künig 'is dat Schlott auck
ferrig?' 'Jo,' seh de Künigssuhn. Ase do to Diske sittet,
do segd de Künig 'mine jungeste Dochter kann ik nie giewen,
befur de twei öllesten frigget het.' Do wor de Künigssuhn
un de Künigsdochter gans bedröwet, un de Künigssuhn
wuste sik gar nig to bergen (helfen). Do kummet he mol bie Nachte
to der Künigsdochter un löppet dermit furt. Ase do
en bitken wegsiet, do kicket sik de Dochter mol umme un süht
ehren Vader hinner sik. 'O,' seh se, 'wo sull wie dat macken?
min Vader is hinner us un will us ummeholen: ik will die grade
to,n Dörenbusk macken un mie tor Rose, un ik will mie ümmer
midden in den Busk waaren (schützen).' Ase do de Vader
an de Stelle kummet, do steit do en Dörenbusk un ene Rose
do anne: do will he de Rose afbrecken, do kummet de Dören
un stecket ün in de Finger, dat he wier nah Hus gehen mut.
Do frägt sine Frugge, worumme he se nig hädde middebrocht.
Do seh he, he wür der balt bie west, awerst he hedde se
uppen mol ut den Gcsichte verloren, un do hädde do en Dörenbusk
un ene Rose stohen. Do seh de Künigin 'heddest du ment
(nur) de Rose afbrocken, de Busk hedde sullen wohl kummen.'
Do geit he wier weg un will de Rose herholen. Unnerdes waren
awerst de beiden schon wiet öwer Feld, un de Künig
löppet der hinner her. Do kicket sik de Dochter wier umme
un süht ehren Vader kummen: do seh se 'o' wo sull wie et
nu macken? ik will die grade tor Kerke macken un mie tom Pastoer:
do will ik up de Kanzel stohn un predigen.' Ase do de Künig
an de Stelle kummet, do steiht do ene Kerke' un up de Kanzel
is en Pastoer un priediget: do hort he de Priedig to un geit
wier n ah Hus. Do frägt de Küniginne' worumme he se
nig midde brocht hedde, da segd he 'nee, ik hewe se so lange
nachlaupen, un as ik glovte, ik wer der bold bie, do steit do
en Kerke un up de Kanzel en Pastoer, de priedigte.' 'Du häddest
sullen ment den Pastoer bringen,' seh de Fru' 'de Kerke hädde
sullen wohl kummen: dat ik die auck (wenn ich dich auch) schicke,
dat kann nig mer helpen, ik mut sülwenst hünne gohen.'
Ase se do ene Wiele wege is un de beiden von fern süht,
do kicket sik de Künigsdochter umme un süht ehre Moder
kummen un segd 'nu sie wie unglücksk, nu kummet miene Moder
sülwenst: ik will die grade tom Dieck machen un mie tom
Fisk.' Do de Moder up de Stelle kummet, do is do en grot Dieck,
un in de Midde sprank en Fisk herumme un kickete mit den Kopp
ut den Water un was gans lustig. Do wull se geren den Fisk krigen,
awerst se kunn ünn gar nig fangen. Do werd se gans böse
un drinket den gansen Dieck ut, dat se den Fisk kriegen will,
awerst do werd se so üwel, dat se sick spiggen mott un
spigget den gansen Dieck wier ut. Do seh se 'ik sehe do wohl,
dat et olle nig mer helpen kann:, sei mogten nu wier to ehr
kummen. Do gohet se dann auck wier hünne, un de Küniginne
givt der Dochter drei Wallnütte und segd 'do kannst du
die mit helpen, wenn du in dine högste Naud bist.' Un do
giengen de jungen Lüde wier tohaupe weg.
De se do wohl tein Stunne gohen hadden, do
kummet se an dat Schlott, wovon de Künigssuhn was, un dobie
was en Dorp. Ase se do anne keimen, do segd de Künigssuhn
'blief hie, mine Leiweste, ik will eest up dat Schlott gohen,
un dann will ik mit den Wagen un Bedeinten kummen un will die
afholen.' Ase he do up dat Schlott kummet, do werd se olle so
frau, dat se den Künigssuhn nu wier hett: do vertellt he,
he hedde ene Brut, un de wür jetzt in den Dorpe, se wullen
mit den Wagen hintrecken un se holen. Do spannt se auck gliek
an, un viele Bedeinten setten sich up den Wagen. Ase do de Künigssuhn
instiegen wull, do gav ün sine Moder en Kus, do hadde he
alles vergeten, wat schehen was, un auck wat he dohen will.
Do befal de Moder, se sullen wier utspannen, un do giengen se
olle wier in,t Hus. Dat Mäken awerst sitt im Dorpe un luert
un luert un meint, he sull se afholen, et kummet awerst keiner.
Do vermaiet (vermietet) sik de Künigsdochter in de Muhle,
de hoerde bie dat Schlott, do moste se olle Nohmiddage bie den
Watter sitten un Stunze schüren (Gefäße reinigen).
Do kummet de Küniginne mol von den Schlotte gegohen, un
gohet an den Water spatzeiern, un seihet dat wackere Mäken
do sitten, do segd se 'wat is dat für en wacker Mäken!
wat geföllt mie dat gut!' Do kicket se et olle an, awerst
keen Menske hadde et kand. Do geit wohl ene lange Tied vorbie,
dat dat Mäken eerlick un getrugge bie den Müller deint.
Unnerdes hadde de Küniginne ene Frugge für ehren Suhn
socht, de is gans feren ut der Weld west. Ase do de Brut ankümmet,
do söllt se gliek tohaupe giewen weren. Et laupet so viele
Lüde tosamen, de dat olle seihen willt, do segd dat Mäken
to den Müller, he mögte ehr doch auck Verlöv
giewen. Do seh de Müller 'goh menten hünne.' Ase,t
do weg will, do macket et ene van den drei Wallnütten up,
do legt do so en wacker Kleid inne, dat trecket et an un gienk
domie in de Kerke gigen den Altor stohen. Up enmol kummt de
Brut un de Brüme (Bräutigam), un settet sik für
den Altor, un ase de Pastoer se do insegnen wull, do kicket
sik de Brut van der Halwe (seitwärts), un süht et
do stohen, do steit se wier up, un segd, se wull sik nie giewen
loten, bis se auck so en wacker Kleid hädde ase de Dame.
Do giengen se wier nah Hus un läten de Dame froen, ob se
dat Kleid wohl verkofte. Nee, verkaupen dau seit nig, awerst
verdeinen, dat mögte wohl sien. Do fragten se ehr, wat
se denn dohen sullen. Do segd se, wenn se van Nachte fur dat
Dohr van den Künigssuhn schlapen döffte, dann wull
se et wohl dohen. Do seget se jo, dat sul se menten dohen. Do
muttet de Bedeinten den Künigssuhn en Schlopdrunk ingiewen,
un do legt se sik up den Süll un günselt (winselt)
de heile Nacht, se hädde den Wall für ün afhoggen
loten, se hädde de Dieck für ün utschloen, se
hädde dat Schlott für ün bugget, se hädde
ünne ton Dörenbusk macket, dann wier tor Kerke un
tolest tom Dieck, un he hädde se so geschwinne vergeten.
De Künigssuhn hadde nicks davon hört, de Bedeinten
awerst würen upwacket un hadden tolustert un hadden nie
wust, wat et sull bedüen. Den anneren Morgen, ase se upstohen
würen, do trock de Brut dat Kleid an, un fort mit den Brümen
nah der Kerke. Unnerdes macket dat wackere Mäken de tweide
Wallnutt up, un do is nau en schöner Kleid inne, dat tüt
et wier an un geit domie in de Kerke gigen den Altor stohen,
do geit et dann ewen wie dat vürge Mol. Un dat Mäken
liegt wier en Nacht für den Süll, de nah des Künigssuhns
Stobe geit, un de Bedeinten süllt ün wier en Schlopdrunk
ingiewen; de Bedeinten kummet awerst un giewet ünne wat
to wacken, domie legt he sik to Bedde: un de Müllersmaged
fur den Dörsüll günselt wier so viel un segd,
wat se dohen hädde. Dat hört olle de Künigss
uhn un werd gans bedröwet, un et föllt ünne olle
wier bie, wat vergangen was. Do will he nah ehr gohen, awerst
sine Moder hadde de Dör toschlotten. Den annern Morgen
awerst gieng he gliek to siner Leiwesten un vertellte ehr olles,
wie et mit ünne togangen wür, un se mögte ünne
doch nig beuse sin, dat he se so lange vergetten hädde.
Do macket de Künigsdochter de dridde Wallnut up, do is
nau en viel wackerer Kleid inne: dat trecket sie an un fört
mit ehrem Brümen nah de Kerke, un do keimen so viele Kinner,
de geiwen ünne Blomen un hellen ünne bunte Bänner
fur de Föte, un se leiten sik insegnen un hellen ene lustige
Hochtied; awerst de falske Moder und Brut mosten weg. Un we
dat lest vertellt het, den is de Mund noch wärm.
|